یکی از آزمونهای کیفی رایج در میان تولیدکنندگان، تست نشتی (Leak Test) است. تست نشتی روشی غیرمخرب برای شناسایی نشتی در یک محصول به شمار میرود.
وجود نشتی میتواند تأثیر قابل توجهی بر عملکرد و کارایی محصول داشته باشد و حتی ممکن است تهدیدی جدی و خطرناک برای کاربر و محیط اطراف ایجاد کند.
- روشهای تست نشتی در طول سالها دستخوش تحولات فناورانه متعددی شدهاند؛ از آزمونهای سنتی غوطهوری در آب گرفته تا روشهای پیشرفتهتری مانند آزمون افت فشار، افت خلاء، و آزمونهای مبتنی بر گازهای بی اثر با قابلیت تشخیص و ردیابی (Tracer Gas).
تست نشت به روش تفاضل فشار یکی از انواع تستهای نشتی است که بر اساس اندازهگیری اختلاف فشار بین یک قطعه مرجع بدون نشتی و قطعه مورد آزمون عمل میکند. این روش سریع، قابلاعتماد و بسیار حساس است و برای شناسایی نشتیهای بسیار کوچک بهکار میرود.
با توجه به اهمیت آزمون تست نشتی در برخی از محصولات، انتخاب یک دستگاه با عملکرد صحیح و قابل اعتماد، اهمیت بالایی دارد.
صنایع الکترونیک، پزشکی، خودروسازی، هوافضا و بستهبندی از جمله حوزههایی هستند که دستگاه های تست نشتی در آن صنایع به طور گسترده مورد استفاده قرار میگیرند.
دستگاههای تست نشتی با استفاده از اصول فیزیکی ساده اما روشهای اندازهگیری دقیق کار میکنند. عملکرد آنها بر اساس اندازهگیری تغییرات فشار، جریان یا حضور گازهای خاص در یک قطعه تحت آزمایش است.
رایجترین روشهای تست نشتی:
1. روش افت فشار (Pressure Decay)
به محصول تحت آزمون، هوا با فشار مشخصی اعمال میشود.
پس از مدتی این فشار، اندازهگیری میشود و در یک مقایسه کنترل می شود که آیا فشار کاهش یافته یا خیر.
پس از مقایسه ی افت فشار احتمالی با افت فشار مجاز، هرگونه افت فشار غیرمجاز تشخیص داده شده و قطعه تحت آزمون، بسته به شرایط منطبق و یا منطبق تشخیص داده می شود.
2. روش افت خلأ (Vacuum Decay)
ابتدا هوای داخل قطعه با پمپ وکیوم تخلیه میشود تا به مقادیر خلاء درج شده در تست پلن قطعه، برسد.
سپس دستگاه تغییرات فشار منفی را بررسی میکند.
مشابه روش قبلی، تغییر فشار نشانه وجود نشتی است.
3. تست با گاز ردیاب (Tracer Gas Sniffing یا Helium Testing)
از گازهایی مانند هلیوم یا هیدروژن استفاده میشود.
گاز وارد قطعه میشود و سنسورهای حسگر نشتی آن را در اطراف محل درزها بررسی میکنند.
این روش دقیق و حساس است، اما با توجه به شرایط تست محصول، نسبتاً گرانقیمت می باشد و محدودیت های برای اجرا دارد.
4. تست حباب (Bubble Test)
قطعه تحت فشار در آب غوطهور میشود.
وجود حبابها در اطراف نشتها قابل مشاهده است.
این روش ساده ، بصری و کمدقت و غیراتوماتیک است.
5. تست تفاضل فشار (Differential Pressure)
در این روش، یک قطعه مرجع بدون نشتی به دستگاه متصل شده و فشار داخلی قطعه نمونه شاهید یا مرجع با قطعه مورد تست مقایسه میشود.
اختلاف فشار بین دو قطعه نشانه وجود نشتی است.
تست آزمون نشتی در این روش بالا و مناسب برای تست نشتیهای بسیار ریز می باشد.
مراحل آزمون تست نشتی در روش استاندارد به بخش های زیر تقسیم می شود.
زمان پر شدن/ خلاء (Fill / Vacuum Time):
ابتدا قطعه مورد آزمون آببندی شده و به تجهیزات تست متصل میشود. بسته به روش تست انتخابشده، قطعه با هوا یا گاز پر میشود یا تحت خلاء قرار میگیرد. همانطور که ذکر شد مقدار اعمال فشار مثبت یا منفی، مطابق با مشخصات تولید تنظیم میشود.
مرحله پایداری (Stabilization Period):
پس از رسیدن به فشار یا خلأ تنظیمشده، سیستم وارد مرحله پایداری میشود تا اطمینان حاصل شود که نوسانات دما یا فشار تأثیری بر نتایج آزمون ندارند.
مرحله تست (Test Period):
در این مرحله، قطعه مورد بررسی برای هرگونه تغییر فشار کنترل میشود. بسته به دقت مورد نیاز تست، روشهای مختلفی مانند افت فشار، افت خلأ یا استفاده از گاز ردیاب بهکار میروند. نتایج تست توسط دستگاه نمایش داده میشوند و مشخص میشود که آیا قطعه در محدوده مجاز نشتی دارد یا خیر. همچنین، این نتایج میتوانند از طریق پروتکلهای ارتباطی به سیستم پایش، مانیتورینگ و یا ثبت داده ها، منتقل شوند.
تهویه (Exhuast/Venting):
در پایان تست، هوای فشرده و شارژ شده و یا خلاء ایجاد شده در قطعه تحت آزمون ، از سیستم تخلیه شده و مدار مربوط به مسیر تخلیه، باز میشود. در این مرحله، قطعه مورد آزمون به شرایط اولیه فشار محیط بازمیگردد و دستگاه برای تست بعدی آماده میشود.
